خدمات دندان پزشکی

 

سلامت دهان و دندان یکی از ارکان اصلی سلامت کلی بدن است. دندان‌ های سالم نه تنها برای جویدن غذا و صحبت کردن ضروری هستند، بلکه نقش مهمی در اعتماد به نفس و ظاهر افراد دارند. یکی از روش‌ های مؤثر و رایج برای پیشگیری از پوسیدگی دندان و تقویت ساختار آن، فلوراید تراپی است. این روش سال ‌هاست که توسط دندانپزشکان در سراسر جهان برای محافظت از دندان‌ ها توصیه می‌ شود. اما فلوراید تراپی دقیقاً چیست و برای چه کسانی مناسب است؟ آیا همه گروه‌ های سنی می‌ توانند از آن بهره ببرند؟ در این مقاله به طور جامع به این سؤالات پاسخ می‌ دهیم و جنبه‌ های مختلف این روش پیشگیرانه را بررسی می‌کنیم. 

فلوراید چیست؟

فلوراید یک ماده معدنی طبیعی است که به طور طبیعی در آب، خاک، برخی گیاهان و غذاها مانند چای، ماهی و سبزیجات خاص یافت می‌ شود. این ماده به دلیل توانایی ‌اش در تقویت مینای دندان و جلوگیری از پوسیدگی، در دندانپزشکی جایگاه ویژه ‌ای دارد. مینای دندان، لایه سخت و بیرونی دندان است که از ساختارهای داخلی محافظت می ‌کند. اما باکتری‌ های موجود در پلاک دندانی ( لایه‌ای چسبناک از باکتری‌ ها، بزاق و باقیمانده غذا ) اسیدهایی تولید می ‌کنند که می‌ توانند مینا را تخریب کنند. مصرف غذاها و نوشیدنی ‌های قندی نیز این فرآیند را تسریع می‌کند. فلوراید با تقویت مینا و کمک به ترمیم آن، از این آسیب ‌ها جلوگیری می‌کند.

فلوراید تراپی چیست؟

فلوراید تراپی به استفاده هدفمند و کنترل‌شده از فلوراید برای بهبود سلامت دندان ‌ها گفته می‌ شود. این روش به دو شکل اصلی انجام می‌شود:

1. فلوراید موضعی: در این روش، فلوراید مستقیماً روی سطح دندان‌ ها اعمال می ‌شود تا مینا را تقویت کند. این کار می‌تواند در مطب دندانپزشکی با استفاده از ابزارهایی مانند لاک فلوراید (varnish)، ژل، فوم یا محلول انجام شود. همچنین، محصولات خانگی مانند خمیردندان و دهان شویه‌ های حاوی فلوراید نیز جزو این دسته هستند.
2. فلوراید سیستمیک: این نوع فلوراید از طریق مصرف وارد بدن می‌شود و به رشد دندان‌ های قوی ‌تر، به‌ویژه در کودکان، کمک می ‌کند. منابع آن شامل آب آشامیدنی فلورایددار، مکمل‌ های فلوراید ( مانند قرص یا قطره ) و برخی غذاها است.

هدف اصلی فلوراید تراپی، پیشگیری از پوسیدگی دندان، تقویت مینا و حتی ترمیم نواحی ضعیف ‌شده دندان قبل از ایجاد حفره است. این روش توسط سازمان‌ های معتبری مانند انجمن دندانپزشکی آمریکا ( ADA ) و سازمان بهداشت جهانی ( WHO ) تأیید شده است.

مکانیسم عملکرد فلوراید

فلوراید به چند روش از دندان ‌ها محافظت می‌کند:

• تقویت مینا: فلوراید با نفوذ به ساختار مینا، آن را مقاوم ‌تر می ‌کند و از تخریب توسط اسیدها جلوگیری می ‌کند.
• رمینرالیزاسیون: در مراحل اولیه پوسیدگی، که مینای دندان مواد معدنی خود را از دست می ‌دهد، فلوراید می ‌تواند کلسیم و فسفات را به دندان بازگرداند و آن را ترمیم کند.
• کاهش فعالیت باکتری‌ ها: فلوراید توانایی باکتری ‌های پلاک را برای تولید اسید کاهش می‌ دهد و از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری می‌ کند.

فواید فلوراید تراپی

فلوراید تراپی مزایای متعددی دارد که آن را به یکی از بهترین روش‌ های پیشگیری در دندانپزشکی تبدیل کرده است:

• جلوگیری از تشکیل حفره‌ های دندانی.
• تقویت مینای دندان در برابر حملات اسیدی.
• ترمیم مراحل اولیه پوسیدگی قبل از نیاز به پر کردن.
• کاهش حساسیت دندانی به گرما، سرما یا شیرینی.
• کاهش هزینه ‌ها و نیاز به درمان‌ های پیچیده ‌تر مانند عصب‌ کشی یا کشیدن دندان.
• بهبود سلامت کلی دهان، که با سلامت قلب، دیابت و حتی بارداری مرتبط است.

برای چه گروه سنی مناسب است؟

فلوراید تراپی برای همه گروه‌ های سنی مفید است، اما نوع، دوز و روش استفاده آن بسته به سن و نیازهای فرد متفاوت است. در ادامه، این موضوع را برای هر گروه سنی بررسی می‌ کنیم.

1. کودکان ( 6 ماه تا 16 سال )

• چرا مناسب کودکان ( 6 ماه تا 16 سال ) است؟ کودکان در مرحله رشد دندان‌ های شیری و دائمی هستند. فلوراید سیستمیک به استحکام دندان ‌های در حال تشکیل کمک می ‌کند، در حالی که فلوراید موضعی از دندان ‌های موجود در برابر پوسیدگی محافظت می ‌کند. کودکان اغلب شیرینی و تنقلات قندی مصرف می ‌کنند و ممکن است مهارت کافی برای مسواک زدن صحیح نداشته باشند، که خطر پوسیدگی را افزایش می ‌دهد.
• روش استفاده:
  • لاک فلوراید: یک لایه نازک فلوراید با قلم‌ مو روی دندان ‌ها مالیده می ‌شود. این روش سریع، بدون درد و معمولاً هر 3 تا 6 ماه تکرار می ‌شود. طعم‌ های جذاب ( مثل توت‌فرنگی ) آن را برای کودکان دلپذیر می‌ کند.
  • مکمل ‌های فلوراید: در مناطقی که آب آشامیدنی کمتر از 0.7 میلی ‌گرم فلوراید در لیتر دارد، دندانپزشک ممکن است قرص یا قطره تجویز کند.
  • خمیر دندان فلوراید دار: برای کودکان زیر 3 سال، مقدار کمی ( به اندازه دانه برنج ) خمیردندان با 500 ppm فلوراید و برای 3 تا 6 سال، مقدار نخودفرنگی از خمیردندان با 1000-1500 ppm فلوراید توصیه می ‌شود.
• احتیاط: مصرف بیش از حد فلوراید می‌ تواند به فلوئوروزیس ( لکه ‌های سفید یا قهوه ‌ای روی دندان ) منجر شود. بنابراین، دوز و استفاده باید تحت نظارت باشد.

2. نوجوانان

• چرا مناسب نوجوانان است؟ نوجوانان به دلیل مصرف زیاد نوشابه، آب ‌نبات و فست ‌فود در معرض پوسیدگی هستند. همچنین، بسیاری از آن ‌ها بریس ارتودنسی دارند که پلاک و غذا را به دام می ‌اندازد و تمیز کردن دندان ‌ها را سخت‌ تر می ‌کند.
• روش استفاده: لاک، ژل یا فوم فلوراید در مطب هر 6 تا 12 ماه اعمال می‌ شود. خمیردندان و دهان شویه فلورایددار نیز برای استفاده روزانه توصیه می‌ شود.

3. بزرگسالان

• چرا مناسب بزرگسالان است؟ بزرگسالان ممکن است با عقب ‌نشینی لثه مواجه شوند، که ریشه دندان ( فاقد مینای محافظ ) را در معرض پوسیدگی قرار می ‌دهد. خشکی دهان ناشی از داروها ( مانند داروهای ضدافسردگی یا فشار خون )، پرتودرمانی یا بیماری‌ ها نیز خطر را افزایش می ‌دهد. افرادی با روکش، بریج یا بریس نیز به حفاظت اضافی نیاز دارند.
• روش استفاده: جلسات فلوراید تراپی در مطب ( لاک یا ژل ) هر 6 تا 12 ماه و استفاده از خمیردندان یا دهان شویه با فلوراید بالا ( با تجویز دندانپزشک ) در خانه.

4. سالمندان

• چرا مناسب سالمندان است؟ با افزایش سن، عقب‌ نشینی لثه شایع ‌تر می‌ شود و ریشه دندان ‌ها در معرض پوسیدگی قرار می ‌گیرد. خشکی دهان ناشی از داروهای رایج یا بیماری ‌هایی مانند دیابت نیز خطر پوسیدگی و بیماری لثه را بالا می ‌برد.
• روش استفاده: لاک یا ژل فلوراید در مطب برای محافظت از ریشه و کاهش حساسیت، همراه با محصولات فلوراید دار خانگی.

چه کسانی بیشتر به فلوراید تراپی نیاز دارند؟

برخی افراد به دلیل شرایط خاص، در اولویت این درمان هستند:

• کسانی با سابقه پوسیدگی مکرر.
• افراد با بهداشت دهان ضعیف.
• بیماران با خشکی دهان ( ناشی از داروها، پرتودرمانی یا بیماری ‌هایی مثل سندرم شوگرن ).
• افرادی با بریس، روکش یا بریج که تمیز کردن را دشوار می‌کند.
• ساکنان مناطقی که آب آشامیدنی فلوراید کافی ندارد.
• افراد مبتلا به دیابت یا بیماری ‌هایی که سلامت دهان را تحت تأثیر قرار می ‌دهند.

دفعات فلوراید تراپی

تکرار جلسات در مطب به سطح خطر پوسیدگی بستگی دارد:

• خطر کم: هر 12 ماه یک ‌بار.
• خطر متوسط: هر 6 ماه یک ‌بار.
• خطر بالا: هر 3 تا 6 ماه یک ‌بار. دندانپزشک با بررسی دندان ‌ها، لثه ‌ها، رژیم غذایی و سبک زندگی، برنامه مناسب را تعیین می‌کند.

ایمنی فلوراید تراپی

فلوراید در دوزهای توصیه ‌شده کاملاً ایمن است و فواید آن توسط مطالعات علمی اثبات شده است. با این حال، مصرف بیش از حد، به‌ویژه در کودکان، می‌تواند به فلوئوروزیس منجر شود. برای پیشگیری:

• کودکان نباید خمیردندان را ببلعند.
• مکمل ‌های فلوراید فقط با تجویز دندانپزشک استفاده شوند.
• سطح فلوراید آب آشامیدنی بررسی شود.

استفاده از فلوراید در خانه

• خمیردندان فلوراید دار: برای بزرگسالان و کودکان بالای 6 سال، 1000-1500 ppm فلوراید.
• دهان شویه فلوراید: روزانه یا هفتگی، با مشورت دندانپزشک.
• آب  فلوراید دار: منبع طبیعی و مؤثر در مناطق دارای آب مناسب.

نتیجه ‌گیری

فلوراید تراپی یک روش ایمن، مؤثر و ضروری برای پیشگیری از پوسیدگی و تقویت دندان ‌هاست. این روش برای همه، از کودکان 6 ماهه تا سالمندان، مناسب است و به شکل موضعی یا سیستمیک استفاده می ‌شود. کودکان از آن برای رشد دندان ‌های قوی بهره می ‌برند، نوجوانان و بزرگسالان از محافظت در برابر پوسیدگی سود می ‌برند و سالمندان از آن برای حفظ ریشه دندان و کاهش حساسیت استفاده می‌ کنند. برای تعیین بهترین روش و دفعات، با دندانپزشک خود مشورت کنید. با ترکیب فلوراید تراپی و بهداشت دهان مناسب ( مسواک، نخ دندان و رژیم غذایی سالم )، می ‌توانید دندان ‌هایی سالم و لبخندی زیبا برای همیشه داشته باشید!

 

 

جرم‌ گیری دندان یکی از اقدامات مهم برای حفظ سلامت دهان و دندان است. به طور کلی، دندانپزشکان توصیه می‌ کنند که جرم‌ گیری هر شش ماه تا یک سال یک‌ بار انجام شود. این بازه زمانی به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله میزان تجمع پلاک و جرم، عادات بهداشتی دهان، رژیم غذایی و شرایط خاص مانند بیماری‌ های لثه. افرادی که سیگار می‌ کشند یا قهوه و چای زیاد مصرف می‌ کنند، ممکن است نیاز به جرم‌ گیری مکررتری داشته باشند. برای تعیین زمان دقیق، بهتر است با دندانپزشک خود مشورت کنید تا برنامه‌ ای متناسب با نیازهای تان تنظیم شود. مراقبت منظم، کلید داشتن دندان‌ هایی سالم است!

جرم‌ گیری دندان معمولاً به وضعیت سلامت دهان و دندان هر فرد بستگی دارد. به طور کلی، دندانپزشکان توصیه می‌کنند که جرم ‌گیری ( یا تمیز کردن حرفه ‌ای دندان ) هر 6ماه یک ‌بار انجام شود. این بازه زمانی برای اکثر افراد مناسب است تا از تجمع پلاک و جرم، بیماری لثه و پوسیدگی دندان جلوگیری شود.

جرم دندان چیست و چرا ایجاد می‌شود؟

جرم دندان، که به آن تارتار یا calculus نیز گفته می‌شود، لایه ‌ای سخت و زردرنگ است که از سفت شدن پلاک دندانی روی سطح دندان‌ ها یا زیر خط لثه به وجود می ‌آید. پلاک یک لایه چسبناک و بی ‌رنگ از باکتری ‌ها، بزاق و ذرات غذا است که به طور مداوم روی دندان ‌ها تشکیل می ‌شود. اگر پلاک با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به موقع برداشته نشود، طی 24 تا 72 ساعت با مواد معدنی موجود در بزاق ترکیب شده و به جرم تبدیل می‌ شود. این ماده سخت به راحتی با مسواک معمولی پاک نمی ‌شود و نیاز به ابزارهای حرفه ‌ای دندانپزشکی دارد.

جرم دندان نه تنها ظاهر دندان ‌ها را زرد یا قهوه‌ ای می ‌کند، بلکه می ‌تواند به مشکلات جدی ‌تری مانند التهاب لثه ( جینجیویت )، بیماری پریودنتال ( بیماری پیشرفته لثه ) و حتی پوسیدگی دندان منجر شود. به همین دلیل، جرم‌ گیری منظم برای پیشگیری از این مشکلات ضروری است.

جرم‌ گیری دندان چیست؟

جرم‌ گیری دندان ( scaling ) فرآیندی است که در آن دندانپزشک یا متخصص بهداشت دهان با استفاده از ابزارهای دستی یا دستگاه ‌های اولتراسونیک، پلاک و جرم را از سطح دندان ‌ها و زیر خط لثه پاک می‌ کند. گاهی اوقات این فرآیند با پولیش کردن ( polishing ) همراه است تا سطح دندان ‌ها صاف و براق شود و از چسبیدن مجدد پلاک جلوگیری شود. این روش معمولاً بدون درد است، اما در مواردی که لثه ‌ها ملتهب یا حساس باشند، ممکن است از بی ‌حسی موضعی استفاده شود.

 

هر چند وقت یک‌ بار باید جرم‌ گیری دندان انجام داد ؟

پاسخ استاندارد به این سؤال، که توسط انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) و بسیاری از متخصصان توصیه می‌ کنند، هر 6 ماه یک ‌بار است. این بازه زمانی برای اکثر افراد مناسب است تا از تجمع بیش از حد پلاک و جرم جلوگیری شود و سلامت دهان حفظ گردد. با این حال، نیاز به جرم ‌گیری به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به آن‌ها می ‌پردازیم.

1. وضعیت بهداشت دهان و دندان

افرادی که به طور منظم و صحیح مسواک می‌زنند ( دو بار در روز به مدت دو دقیقه ) و روزانه از نخ دندان و دهان شویه استفاده می‌ کنند، معمولاً پلاک کمتری دارند و ممکن است نیاز کمتری به جرم‌ گیری مکرر داشته باشند. اما اگر بهداشت دهان ضعیف باشد، پلاک سریع‌ تر به جرم تبدیل می‌ شود و جرم‌ گیری مکررتر لازم است.

2. بیماری‌ های لثه

کسانی که دچار التهاب لثه ( جینجیویت ) یا بیماری پیشرفته ‌تر لثه ( پریودنتیت ) هستند، ممکن است نیاز به جرم ‌گیری هر 3 تا 4 ماه داشته باشند. بیماری لثه باعث التهاب، خونریزی و حتی تحلیل استخوان اطراف دندان می‌ شود. در این موارد، جرم‌ گیری عمیق ( deep scaling ) و برداشتن جرم از زیر خط لثه برای کنترل بیماری ضروری است.

3. عادات سبک زندگی

• مصرف دخانیات: سیگار کشیدن یا استفاده از قلیان و تنباکو باعث افزایش تجمع جرم و تغییر رنگ دندان ‌ها می‌شود. افراد سیگاری اغلب نیاز به جرم ‌گیری مکرر دارند.
• رژیم غذایی: مصرف زیاد غذاها و نوشیدنی ‌های شیرین، اسیدی یا رنگی ( مانند قهوه، چای و نوشابه ) می ‌تواند تشکیل پلاک و جرم را تسریع کند.
• عادات دهانی: عدم استفاده منظم از نخ دندان یا مسواک زدن نادرست، خطر تجمع جرم را بالا می‌ برد.

4. شرایط پزشکی

برخی بیماری‌ ها مانند دیابت، سیستم ایمنی ضعیف یا تغییرات هورمونی ( مثلاً در دوران بارداری ) می ‌توانند سلامت لثه را تحت تأثیر قرار دهند و نیاز به جرم ‌گیری را افزایش دهند. برای مثال، افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض بیماری لثه هستند و ممکن است به مراقبت‌ های دندانی مکرر نیاز داشته باشند.

5. ساختار دندان ‌ها

دندان‌ های نامرتب، شلوغ یا کج می‌ توانند تمیز کردن کامل را دشوار کنند. در این موارد، پلاک و جرم راحت ‌تر در نواحی غیرقابل دسترس جمع می‌شوند و جرم ‌گیری حرفه ‌ای را ضروری‌ تر می‌کنند.

چرا جرم ‌گیری منظم مهم است؟

جرم‌ گیری دندان فواید متعددی دارد که فراتر از زیبایی دندان‌ هاست:

• پیشگیری از بیماری لثه: جرم زیر خط لثه می‌ تواند باعث التهاب و عفونت شود. جرم‌ گیری به موقع این خطر را کاهش می ‌دهد.
• جلوگیری از پوسیدگی دندان: جرم و پلاک باکتری ‌هایی تولید می ‌کنند که اسید ترشح کرده و مینای دندان را تخریب می‌ کنند.
• بهبود ظاهر دندان ‌ها: جرم‌ گیری لکه‌ های زرد یا قهوه ‌ای را از بین می ‌برد و لبخندی زیباتر به شما هدیه می ‌دهد.
• سلامت کلی بدن: تحقیقات نشان داده که بیماری لثه با مشکلاتی مانند بیماری قلبی، دیابت و حتی زایمان زودرس مرتبط است. جرم ‌گیری می‌تواند این خطرات را کاهش دهد.
• تنفس تازه‌ تر: جرم و پلاک می ‌توانند بوی بد دهان ( هالیتوز ) را ایجاد کنند. تمیز کردن حرفه ‌ای این مشکل را برطرف می‌کند.

آیا جرم ‌گیری عوارض دارد؟

جرم‌ گیری به طور کلی ایمن است، اما برخی افراد ممکن است موارد زیر را تجربه کنند:

• حساسیت موقت: دندان‌ ها یا لثه ‌ها ممکن است برای چند روز به گرما، سرما یا فشار حساس شوند.
• خونریزی خفیف: اگر لثه‌ ها ملتهب باشند، ممکن است کمی خونریزی رخ دهد.
• ناراحتی جزئی: به ویژه در مواردی که جرم ‌گیری عمیق انجام شود.

برای کاهش این عوارض، دندانپزشک ممکن است از بی‌ حسی موضعی استفاده کند یا خمیر دندان ضدحساسیت توصیه کند. اگر حساسیت یا درد بیش از 48 ساعت ادامه داشت، بهتر است با دندانپزشک خود تماس بگیرید.

چگونه می ‌توان نیاز به جرم‌ گیری را کاهش داد؟

هرچند جرم ‌گیری حرفه‌ای ضروری است، اما با رعایت نکات زیر می ‌توانید تجمع جرم را به حداقل برسانید:

• مسواک زدن صحیح: دو بار در روز، هر بار به مدت دو دقیقه با مسواک نرم و خمیردندان حاوی فلوراید.
• نخ دندان: روزانه برای پاک کردن بین دندان ‌ها.
• دهان شویه: استفاده از دهان شویه ضدباکتری برای کاهش پلاک.
• رژیم غذایی سالم: کاهش مصرف قند و غذاهای اسیدی.
• ترک سیگار: دخانیات را کنار بگذارید تا سلامت لثه ‌ها بهبود یابد.
• معاینه منظم: هر 6 ماه به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دهان تان بررسی شود.

نظر دندانپزشک شما مهم است

هیچ قانون ثابتی برای همه وجود ندارد. بهترین راه برای تعیین اینکه هر چند وقت یک‌ بار باید جرم‌ گیری کنید، مشورت با دندانپزشک است. او با معاینه دندان ‌ها، لثه‌ ها و بررسی سابقه پزشکی و عادات شما، برنامه ‌ای شخصی‌ سازی‌ شده ارائه می ‌دهد. برای برخی افراد، جرم ‌گیری سالانه کافی است، در حالی که دیگران ممکن است هر 3 ماه نیاز به این کار داشته باشند.

نتیجه ‌گیری

جرم ‌گیری دندان یک اقدام پیشگیرانه و ضروری برای حفظ سلامت دهان و دندان است. به طور کلی، توصیه می‌ شود که اکثر افراد هر 6 ماه یک‌بار جرم ‌گیری کنند، اما این بازه می‌ تواند بر اساس وضعیت بهداشت دهان، بیماری ‌های لثه، عادات سبک زندگی و شرایط پزشکی تغییر کند. با رعایت بهداشت دهان و مراجعه منظم به دندانپزشک، می ‌توانید از مشکلات دندانی جلوگیری کرده و لبخندی سالم و زیبا داشته باشید. اگر مدت زیادی از آخرین جرم ‌گیری شما گذشته یا علائمی مانند خونریزی لثه، بوی بد دهان یا تغییر رنگ دندان ‌ها دارید، همین امروز با دندانپزشک خود وقت بگیرید. سلامت دهان شما، کلید سلامت کل بدن است!

 

 

 

 

 

تاج ( روکش ) دندان برای چه مواردی توصیه نمیشود ؟

روکش دندان ( تاج ) یک راه‌ حل مؤثر برای ترمیم و محافظت از دندان است، اما در برخی موارد توصیه نمی‌ شود، زیرا ممکن است نتیجه خوبی نداشته باشد، به دندان یا سلامت دهان آسیب بزند یا گزینه‌ های بهتری وجود داشته باشد. در ادامه، مواردی که معمولاً روکش دندان توصیه نمی‌ شود را توضیح می‌ دهم :

1. پوسیدگی یا آسیب بسیار شدید

• چرا پوسیدگی یا آسیب بسیار شدید است  : اگر دندان به قدری پوسیده یا آسیب‌ دیده باشد که ساختار سالم کافی برای نگه‌ داشتن روکش باقی نمانده باشد ( مثلاً ریشه ضعیف یا تخریب کامل تاج )، روکش نمی‌ تواند به‌خوبی نصب شود.
• جایگزین : در این موارد، کشیدن دندان و استفاده از ایمپلنت، بریج یا دندان مصنوعی ممکن است بهتر باشد.
• نشانه : پوسیدگی عمیق زیر لثه یا شکستگی ریشه.

2. عفونت یا بیماری فعال لثه

• چرا عفونت یا بیماری فعال لثه : اگر لثه‌ ها ملتهب باشند ( مثل ژنژیویت یا پریودنتیت پیشرفته ) یا عفونت فعال ( مثل آبسه ) وجود داشته باشد، روکش ممکن است درست جا نیفتد، عفونت را بدتر کند یا زود از دست برود.
• جایگزین : ابتدا باید بیماری لثه با جرم‌گیری، درمان آنتی‌ بیوتیکی یا جراحی لثه درمان شود.
• نشانه : تورم، خونریزی لثه، یا چرک نزدیک دندان.

3. بهداشت دهان ضعیف

• چرا بهداشت دهان ضعیف تاثیر دارد : اگر فرد به طور مداوم مسواک نزند، نخ دندان استفاده نکند یا چکاپ منظم نداشته باشد، پوسیدگی یا بیماری لثه زیر روکش پیشرفت می‌ کند و باعث شکست درمان می‌ شود.
• جایگزین : ابتدا بهبود عادات بهداشتی با آموزش و سپس بررسی نیاز به روکش.
• نکته : روکش نیاز به مراقبت دقیق دارد تا دوام بیاورد.

4. دندان قابل ترمیم با روش‌ های ساده‌ تر

• چرا دندان قابل ترمیم با روش های ساده تر بهتر است : اگر آسیب دندان خفیف باشد ( مثلاً پوسیدگی کوچک یا ترک جزئی ) و بتوان با پر کردن ( مثل کامپوزیت یا آمالگام ) یا روش‌ هایی مثل پالپ‌ کپینگ آن را نجات داد، روکش لازم نیست، چون تراش دندان برای روکش تهاجمی‌ تر است.
• جایگزین : پر کردن، اینله یا آنله برای آسیب‌ های متوسط.
• نشانه : پوسیدگی محدود به مینا یا عاج بدون درگیری عصب.

5. ناکافی بودن ساختار دندان

• دلیل ناکافی بودن ساختار دندان : روکش نیاز به مقدار کافی از ساختار سالم دندان دارد تا به آن بچسبد. اگر دندان بیش از حد تراشیده یا تخریب شده باشد، روکش نمی‌ تواند محکم بماند.
• جایگزین : ممکن است دندانپزشک از پین یا مواد تقویتی استفاده کند، اما در موارد شدید، کشیدن دندان بهتر است.
• تشخیص : با عکس رادیوگرافی ( X-ray ) مشخص می‌ شود.

6. مشکلات مالی

• مشکلات مالی : روکش دندان ( به‌ ویژه از جنس سرامیک یا زیرکونیا ) گران است. اگر بودجه فرد محدود باشد و گزینه‌ های ارزان‌تر ( مثل پر کردن ) جوابگو باشند، روکش توصیه نمی‌ شود.
• جایگزین: روش‌ های کم‌ هزینه‌ تر مثل پر کردن یا ترمیم موقت.
• نکته : هزینه به ماده و منطقه بستگی دارد.

7. دندان‌ قروچه شدید ( براکسیسم ) کنترل‌ نشده

• دنادن قروچه شدید ( براکسیسم ) کنترل نشده : اگر فرد عادت شدید به دندان‌ قروچه یا فشردن دندان‌ ها داشته باشد و آن را با نایت‌ گارد ( محافظ شب ) یا درمان کنترل نکند، روکش ممکن است ترک بخورد، بشکند یا لق شود.
• جایگزین : ابتدا درمان دندان‌ قروچه ( مثل نایت‌ گارد یا مدیریت استرس ) و سپس بررسی روکش.
• نشانه : سایش شدید دندان‌ ها یا درد فک.

8. شرایط پزشکی خاص

• شرایط خاص پزشکی : در برخی بیماری‌ ها ( مثل دیابت کنترل‌ نشده یا بیماری‌ های خود ایمنی شدید ) که بهبود زخم یا مقاومت به عفونت را مختل می‌ کنند، نصب روکش ریسک عفونت یا شکست درمان را بالا می‌ برد.
• جایگزین : کنترل بیماری با پزشک و سپس تصمیم‌گیری با دندانپزشک.
• نکته : مشاوره پزشکی لازم است.

9. سن یا شرایط خاص بیمار

• سن یا شرایط خاص بیمار : در کودکان یا نوجوانانی که دندان‌ های شان هنوز در حال رشد است، روکش معمولاً توصیه نمی‌ شود، چون شکل دندان و فک تغییر می‌ کند. همچنین، در افراد خیلی مسن با سلامت ضعیف، ممکن است درمان‌ های ساده‌ تر بهتر باشند.
• جایگزین : ترمیم موقت یا روش‌ های کمتر تهاجمی.

---

نکات مهم

• تشخیص : دندانپزشک با معاینه، عکس رادیوگرافی و ارزیابی سلامت دهان و لثه تعیین می‌ کند که روکش مناسب است یا نه.
• ریسک : نصب روکش در شرایط نامناسب می‌ تواند به پوسیدگی بیشتر، لق شدن روکش یا نیاز به درمان مجدد منجر شود.
• مشاوره : همیشه وضعیت دندان ( مثلاً میزان آسیب، محل دندان ) و شرایط شخصی ( مثل بودجه، عادات ) را با دندانپزشک در میان بگذارید.

 

 

عصب‌ کشی دندان برای چه زمانی است؟

 

عصب‌ کشی ( Root Canal Therapy ) یک روش دندانپزشکی است که برای نجات دندان آسیب‌ دیده یا عفونی انجام میشود. موارد نیاز به عصب‌ کشی عبارتند از:

• پوسیدگی شدید : وقتی پوسیدگی از مینا و عاج عبور کرده و به پالپ ( عصب و رگ‌ های خونی داخل دندان ) رسیده باشد.
• عفونت یا آبسه : اگر باکتری‌ ها به عصب نفوذ کنند و باعث التهاب شدید یا تجمع چرک در ریشه شوند.
• آسیب فیزیکی : شکستگی یا ترک‌ خوردگی دندان بر اثر ضربه که عصب را درگیر کند.
• درد مداوم : درد شدید، ضربان‌ دار یا حساسیت به گرما، سرما یا فشار هنگام جویدن.
• تغییر رنگ دندان : تیره شدن دندان ( مثلاً خاکستری یا قهوه‌ ای ) به دلیل مرگ عصب.
• تورم یا حساسیت لثه : التهاب یا جوش کوچک ( فیستول ) روی لثه نزدیک دندان.
• تکرار مشکلات : اگر پر کردگی قدیمی نشت کند یا پوسیدگی زیر آن پیشرفت کند.

دندانپزشک معمولاً با معاینه، تست حساسیت ( به سرما یا گرما ) و عکس رادیوگرافی ( X-ray ) نیاز به عصب‌ کشی را تأیید میکند. هدف این درمان برداشتن عصب عفونی یا مرده، تمیز کردن کانال‌ های ریشه و پر کردن آن‌ ها برای جلوگیری از عفونت مجدد است.

---

عصب‌ کشی چقدر زمان میبرد ؟

مدت زمان عصب‌ کشی به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع دندان:
  • دندان‌ های جلویی ( ثنایا و نیش ) : معمولاً 1 کانال ریشه دارند و سریع‌ ترند.
  • دندان‌های آسیاب ( مولر ) : 3 یا 4 کانال دارند و زمان بیشتری میبرند.
• شدت عفونت : اگر عفونت شدید باشد، ممکن است نیاز به جلسات بیشتری باشد.
• پیچیدگی : شکل ریشه‌ ها ( مثلاً خمیده یا باریک ) میتواند فرآیند را طولانی کند.

زمان تقریبی:

• یک جلسه : معمولاً 30 تا 90 دقیقه طول میکشد.
  • دندان‌ های ساده ( جلویی ) : 30-60 دقیقه.
  • دندان‌ های پیچیده ( آسیاب ) : 60-90 دقیقه.
• چند جلسه : اگر عفونت شدید باشد یا نیاز به تخلیه آبسه و قرار دادن داروی موقت داخل کانال باشد، 2 یا 3 جلسه ( هر جلسه 30-60 دقیقه ) لازم است.
• مراحل پس از عصب‌ کشی : پس از تمیز کردن و پر کردن کانال‌ ها، ممکن است نیاز به روکش (  Crown) باشد که یک جلسه جداگانه ( معمولاً 1-2 هفته بعد ) میطلبد.

کل فرآیند در یک روز قابل انجام است، مگر اینکه عفونت شدید یا شرایط خاص ( مثلاً تورم زیاد ) وجود داشته باشد.

---

آیا عصب‌ کشی درد دارد؟

حین درمان:

• بی‌ حسی : دندانپزشک از بی‌ حسی موضعی ( مثل لیدوکائین ) استفاده میکند، بنابراین در طول عصب‌ کشی معمولاً دردی احساس نمیکنید.
• احساس : ممکن است فشار یا صدا های ابزار ( مثل سوراخ کردن یا فایل کردن کانال ) را حس کنید، اما این دردناک نیست.
• موارد خاص : اگر عفونت خیلی شدید باشد و بی‌ حسی کاملاً اثر نکند، کمی ناراحتی ممکن است رخ دهد، اما دندانپزشک میتواند بی‌ حسی را تنظیم کند.

پس از درمان:

• درد خفیف تا متوسط : پس از برطرف شدن بی‌ حسی، ممکن است تا چند روز ( معمولاً 2-7 روز ) احساس حساسیت یا درد خفیف هنگام جویدن یا لمس دندان داشته باشید. این به دلیل التهاب بافت‌ های اطراف ریشه است.
• مدیریت درد :
  • مسکن‌ های بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا استامینوفن معمولاً کافی است.
  • در موارد عفونت شدید، دندانپزشک ممکن است آنتی‌ بیوتیک یا مسکن قوی‌ تر تجویز کند.
• درد غیر عادی : اگر درد شدید، ضربان‌ دار یا تورم بعد از چند روز ادامه یابد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید، چون ممکن است عفونت باقیمانده یا مشکلی در درمان وجود داشته باشد.

نکته : عصب‌ کشی مدرن با ابزارهای پیشرفته ( مثل فایل‌ های چرخشی و بی‌ حسی مؤثر ) بسیار راحت‌ تر از گذشته است. بسیاری از بیماران می‌ گویند درد آن کمتر از پر کردن ساده دندان است!

---

نکات اضافی:

• مراقبت بعد از عصب‌ کشی :
  • تا 48 ساعت از جویدن غذاهای سفت یا چسبناک با دندان درمان‌ شده خودداری کنید.
  • مسواک و نخ دندان را ادامه دهید، اما با ملایمت.
  • اگر روکش توصیه شده، حتماً آن را انجام دهید، چون دندان عصب‌ کشی‌ شده شکننده‌ تر میشود.
• موفقیت : عصب‌ کشی در بیش از 90-95% موارد موفق است و دندان را برای سال‌ ها ( حتی مادام‌ العمر ) حفظ میکند.
• جایگزین: اگر عصب‌ کشی ممکن نباشد، کشیدن دندان و استفاده از ایمپلنت یا بریج گزینه بعدی است.

 

 

راهی دیگه به جز عصب کشی برای نجات دندان آسیب‌ دیده یا عفونی وجود دارد ؟

 

 

 

 

در برخی موارد، بسته به شدت آسیب یا عفونت دندان، روش‌ های جایگزینی برای عصب‌ کشی وجود دارد که ممکن است به نجات دندان کمک کند. با این حال، انتخاب روش به عواملی مثل میزان پوسیدگی، وضعیت عصب، وجود عفونت، سلامت کلی دهان و نظر دندانپزشک بستگی دارد. در ادامه، گزینه‌ های جایگزین را توضیح می‌دهم:

1. درمان با فلوراید ( Fluoride Therapy )

• درمان با فلوراید چیست : استفاده از ژل، فوم یا varnish فلوراید با غلظت بالا برای تقویت مینای دندان و بازسازی آن.
• درمان با فلوراید مناسب برای چه افرادی می باشد : پوسیدگی‌ های بسیار اولیه که هنوز به عصب ( پالپ ) نرسیده‌ اند و حفره عمیق ایجاد نشده است.
• مزایا :
  • غیرت هاجمی و بدون نیاز به تراش یا بی‌ حسی.
  • ارزان و سریع.
• معایب :
  • فقط برای مراحل اولیه پوسیدگی مؤثر است.
  • اگر عفونت یا آسیب به عصب رسیده باشد، کارساز نیست.
• زمان : یک جلسه کوتاه ( 15-30 دقیقه ) در مطب، گاهی همراه با محصولات خانگی ( مثل خمیردندان فلوراید ).

2. بازسازی طبیعی ( Remineralization )

• بازسازی طبیعی چیست : استفاده از مواد حاوی کلسیم، فسفات و فلوراید ( مثل خمیردندان‌ های مخصوص یا دهان شویه ) برای بازسازی مینای دندان.
• بازسازی طبیعی  مناسب برای چه افرادی می باشد : لکه‌ های سفید یا پوسیدگی‌ های سطحی که هنوز به عاج یا عصب نرسیده‌ اند.
• مزایا :
  • بدون درد و قابل انجام در خانه.
  • پیشگیری از پیشرفت پوسیدگی.
• معایب :
  • کند است و برای آسیب یا عفونت پیشرفته بی‌ فایده است.
  • نیاز به رعایت دقیق بهداشت دهان ( مسواک، نخ دندان، کاهش قند ).
• زمان: چند هفته تا ماه‌ ها، بسته به شدت آسیب.

3. پالپ‌ کپینگ (  Pulp Capping )

• پالپ کپینگ چیست : قرار دادن ماده زیست‌ سازگار ( مثل کلسیم هیدروکسید یا  MTA ) روی بخش کوچکی از عصب که در معرض دید قرار گرفته، برای تشویق به ترمیم و جلوگیری از مرگ کامل عصب.
• انواع:
  • مستقیم : وقتی عصب به طور محدود در معرض باشد ( مثلاً بر اثر پوسیدگی یا ضربه کوچک ).
  • غیرمستقیم : وقتی پوسیدگی نزدیک عصب است، اما هنوز به آن نرسیده؛ ماده روی عاج باقیمانده قرار میگیرد.
• پالپ کپینگ   مناسب برای چه افرادی می باشد : مواردی که پوسیدگی یا آسیب عمیق است، اما عصب هنوز زنده و قابل نجات است ( بدون عفونت شدید ).
• مزایا:
  • عصب را حفظ می‌کند و از عصب‌ کشی کامل جلوگیری میشود.
  • کمتر تهاجمی است.
• معایب:
  • موفقیت تضمین‌ شده نیست ( حدود 70-90% بسته به شرایط ).
  • اگر عفونت وجود داشته باشد یا عصب بیش از حد آسیب دیده باشد، شکست میخورد و عصب‌ کشی لازم میشود.
• زمان: معمولاً یک جلسه (30 -60 دقیقه ).

4. درمان با آنتی‌بیوتیک یا تخلیه موقت

• درمان با آنتی بیوتیک ( تخلیه موقت ) چیست : در موارد عفونت خفیف، دندانپزشک ممکن است آنتی‌ بیوتیک تجویز کند یا آبسه را تخلیه کند تا التهاب کاهش یابد.
• درمان با آنتی بیوتیک ( تخلیه موقت )  مناسب برای چه افرادی می باشد : عفونت‌ های اولیه که هنوز عصب را کاملاً از بین نبرده‌ اند یا برای تسکین موقت قبل از تصمیم‌ گیری.
• مزایا :
  • ممکن است التهاب و درد را کاهش دهد.
  • زمان میدهد تا بدن با عفونت مبارزه کند.
• معایب :
  • به‌ تنهایی دندان را نجات نمیدهد و معمولاً موقتی است.
  • اگر پوسیدگی یا آسیب عصب جدی باشد، عصب‌ کشی یا کشیدن دندان لازم میشود.
• زمان : چند روز برای آنتی‌ بیوتیک، به علاوه یک جلسه کوتاه برای تخلیه.

5. لیزر درمانی ( Laser Dentistry )

• لیزر درمانی چیست : استفاده از لیزر برای برداشتن پوسیدگی، ضدعفونی کردن ناحیه و گاهی تحریک ترمیم عصب.
• لیزر درمانی چیست    مناسب برای چه افرادی می باشد : پوسیدگی‌ های متوسط یا عفونت‌ های محدود که هنوز عصب را کاملاً نابود نکرده‌ اند.
• مزایا :
  • دقیق، کم‌ درد و گاهی بدون نیاز به بی‌ حسی.
  • عفونت را بهتر کنترل میکند.
• معایب :
  • دسترسی به تجهیزات لیزر محدود است.
  • برای عفونت‌ های شدید یا آسیب عمیق عصب کافی نیست.
  • هزینه بالاتر.
• زمان : معمولاً یک جلسه ( 30-60 دقیقه ).

نکات مهم :

• محدودیت‌ ها : اگر پوسیدگی یا عفونت به عصب نفوذ کرده و عصب مرده یا به‌ شدت ملتهب باشد، عصب‌ کشی اغلب تنها راه نجات دندان است. در موارد شدید تر، کشیدن دندان و جایگزینی با ایمپلنت یا بریج تنها گزینه میشود.
• تشخیص : دندانپزشک با معاینه، عکس رادیوگرافی ( X-ray ) و تست حساسیت ( به گرما، سرما یا فشار ) تعیین میکند که آیا این روش‌ ها جواب میدهند یا عصب‌ کشی لازم است.
• پیشگیری : مسواک زدن دو بار در روز، نخ دندان و چکاپ منظم ( هر 6 ماه ) میتواند از نیاز به درمان‌ های پیشرفته جلوگیری کند.
• ریسک: برخی روش‌ ها ( مثل پالپ‌ کپینگ ) ممکن است شکست بخورند و در نهایت به عصب‌ کشی یا کشیدن دندان منجر شوند.

توصیه :

هیچ جایگزینی به طور قطعی بهتر از عصب‌ کشی نیست اگر عصب به‌ شدت آسیب دیده یا عفونی باشد. برای انتخاب بهترین روش، باید دندانپزشک دندان را معاینه کند. اگر علائمی مثل درد شدید، حساسیت به گرما / سرما، تورم لثه یا تغییر رنگ دندان دارید، یا اگر میخواهید بدانید شدت آسیب دندان تان چقدر است، لطفاً جزئیات بیشتری بگویید یا حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دقیق بررسی شود!

 

 

 

پر کردن دندان یکی از رایج‌ ترین روش‌ های درمان پوسیدگی دندان است و مواد مختلفی برای این منظور استفاده می‌ شود. انتخاب ماده به عواملی مثل محل دندان، میزان پوسیدگی، هزینه، زیبایی و ترجیح بیمار یا دندانپزشک بستگی دارد. مواد اصلی که برای پر کردن دندان استفاده می‌ شوند عبارتند از:

1. آمالگام ( Amalgam ) :
   • ترکیب: مخلوطی از فلزات مثل جیوه، نقره، قلع و مس.
   • مزایا:
     • بسیار با دوام و مناسب برای دندان‌ های عقبی که فشار جویدن زیاد است.
     • هزینه نسبتاً پایین.
     • طول عمر بالا ( 10-15 سال یا بیشتر ).
   • معایب:
     • رنگ نقره‌ ای آن از نظر زیبایی مطلوب نیست.
     • نیاز به تراش بیشتر دندان برای جا گیری.
     • نگرانی‌ های قدیمی درباره ایمنی جیوه ( هرچند مطالعات نشان داده‌ اند که در مقادیر استفاده‌ شده بی‌ خطر است ).
2. کامپوزیت رزین ( Composite Resin ) :
   • ترکیب: مخلوطی از پلاستیک و ذرات شیشه‌ ای ریز.
   • مزایا:
     • همرنگ دندان است و برای دندان‌ های جلویی یا قابل مشاهده از نظر زیبایی ایده‌ آل است.
     • به دندان بهتر می‌ چسبد و نیاز به تراش کمتر دارد.
     • انعطاف‌ پذیری در شکل‌ دهی.
   • معایب:
     • دوام کمتر نسبت به آمالگام ( معمولاً 5-10 سال ).
     • ممکن است با گذشت زمان لک شود ( مثلاً با مصرف قهوه یا چای ).
     • هزینه بالاتر از آمالگام.
3. گلاس آینومر ( Glass Ionomer ) :
   • ترکیب: مخلوطی از پودر شیشه و اسید های آلی.
   • مزایا:
     • فلوراید آزاد می‌ کند که به پیشگیری از پوسیدگی بیشتر کمک می‌ کند.
     • مناسب برای پر کردن‌ های کوچک، به‌ ویژه در کودکان یا نزدیک لثه.
     • چسبندگی خوب به دندان.
   • معایب:
     • استحکام و دوام کمتر نسبت به آمالگام یا کامپوزیت.
     • از نظر زیبایی به اندازه کامپوزیت دقیق همرنگ دندان نیست.
     • معمولاً برای نواحی با فشار کم جویدن استفاده می‌ شود.
4. کامپومر ( Compomer ) :
   • ترکیب: ترکیبی از کامپوزیت و گلاس آینومر.
   • مزایا:
     • ظاهر بهتر نسبت به گلاس آینومر و آزادسازی فلوراید.
     • مناسب برای دندان‌ های شیری یا پر کردن‌ های موقت.
   • معایب:
     • دوام متوسط، نه به اندازه آمالگام یا کامپوزیت.
     • کاربرد محدودتر در مقایسه با سایر مواد.
5. طلا (Gold):
   • ترکیب: آلیاژ طلا با فلزات دیگر.
   • مزایا:
     • بسیار بادوام ( 20 سال یا بیشتر ).
     • مقاوم در برابر خوردگی و سایش.
   • معایب:
     • بسیار گران‌ قیمت.
     • رنگ طلایی از نظر زیبایی برای همه مطلوب نیست.
     • نیاز به چند جلسه برای نصب و ساخت.
6. سرامیک ( Ceramic/Porcelain ) :
   • ترکیب: مواد مبتنی بر پرسلن.
   • مزایا:
     • بسیار زیبا و همرنگ دندان.
     • مقاوم در برابر لک شدن.
     • دوام خوب (10 -15 سال ).
   • معایب:
     • گران‌ تر از کامپوزیت و آمالگام.
     • شکننده‌ تر از فلزات، بنابراین برای نواحی با فشار زیاد جویدن ممکن است مناسب نباشد.

نکات مهم:

• انتخاب ماده: دندانپزشک با توجه به محل پوسیدگی ( دندان‌ های جلویی یا عقبی )، بودجه شما، نگرانی‌های زیبایی و سلامت دهانتان ماده مناسب را پیشنهاد میدهد.
• ایمنی: همه این مواد توسط سازمان‌ های معتبر ( مثل FDA یا انجمن دندانپزشکی ) تأیید شده‌ هستند و در صورت استفاده صحیح ایمن هستند.
• مراقبت: پس از پر کردن، رعایت بهداشت دهان ( مسواک، نخ دندان ) و اجتناب از مواد غذایی خیلی سخت یا چسبناک به طول عمر پر کردگی کمک میکند.