پر کردن دندان با چه موادی انجام می شود ؟
پر کردن دندان یکی از رایج ترین روش های درمان پوسیدگی دندان است و مواد مختلفی برای این منظور استفاده می شود. انتخاب ماده به عواملی مثل محل دندان، میزان پوسیدگی، هزینه، زیبایی و ترجیح بیمار یا دندانپزشک بستگی دارد. مواد اصلی که برای پر کردن دندان استفاده می شوند عبارتند از:
- آمالگام ( Amalgam ) :
- ترکیب: مخلوطی از فلزات مثل جیوه، نقره، قلع و مس.
- مزایا:
- بسیار با دوام و مناسب برای دندان های عقبی که فشار جویدن زیاد است.
- هزینه نسبتاً پایین.
- طول عمر بالا ( 10-15 سال یا بیشتر ).
- معایب:
- رنگ نقره ای آن از نظر زیبایی مطلوب نیست.
- نیاز به تراش بیشتر دندان برای جا گیری.
- نگرانی های قدیمی درباره ایمنی جیوه ( هرچند مطالعات نشان داده اند که در مقادیر استفاده شده بی خطر است ).
- کامپوزیت رزین ( Composite Resin ) :
- ترکیب: مخلوطی از پلاستیک و ذرات شیشه ای ریز.
- مزایا:
- همرنگ دندان است و برای دندان های جلویی یا قابل مشاهده از نظر زیبایی ایده آل است.
- به دندان بهتر می چسبد و نیاز به تراش کمتر دارد.
- انعطاف پذیری در شکل دهی.
- معایب:
- دوام کمتر نسبت به آمالگام ( معمولاً 5-10 سال ).
- ممکن است با گذشت زمان لک شود ( مثلاً با مصرف قهوه یا چای ).
- هزینه بالاتر از آمالگام.
- گلاس آینومر ( Glass Ionomer ) :
- ترکیب: مخلوطی از پودر شیشه و اسید های آلی.
- مزایا:
- فلوراید آزاد می کند که به پیشگیری از پوسیدگی بیشتر کمک می کند.
- مناسب برای پر کردن های کوچک، به ویژه در کودکان یا نزدیک لثه.
- چسبندگی خوب به دندان.
- معایب:
- استحکام و دوام کمتر نسبت به آمالگام یا کامپوزیت.
- از نظر زیبایی به اندازه کامپوزیت دقیق همرنگ دندان نیست.
- معمولاً برای نواحی با فشار کم جویدن استفاده می شود.
- کامپومر ( Compomer ) :
- ترکیب: ترکیبی از کامپوزیت و گلاس آینومر.
- مزایا:
- ظاهر بهتر نسبت به گلاس آینومر و آزادسازی فلوراید.
- مناسب برای دندان های شیری یا پر کردن های موقت.
- معایب:
- دوام متوسط، نه به اندازه آمالگام یا کامپوزیت.
- کاربرد محدودتر در مقایسه با سایر مواد.
- طلا (Gold):
- ترکیب: آلیاژ طلا با فلزات دیگر.
- مزایا:
- بسیار بادوام ( 20 سال یا بیشتر ).
- مقاوم در برابر خوردگی و سایش.
- معایب:
- بسیار گران قیمت.
- رنگ طلایی از نظر زیبایی برای همه مطلوب نیست.
- نیاز به چند جلسه برای نصب و ساخت.
- سرامیک ( Ceramic/Porcelain ) :
- ترکیب: مواد مبتنی بر پرسلن.
- مزایا:
- بسیار زیبا و همرنگ دندان.
- مقاوم در برابر لک شدن.
- دوام خوب (10 -15 سال ).
- معایب:
- گران تر از کامپوزیت و آمالگام.
- شکننده تر از فلزات، بنابراین برای نواحی با فشار زیاد جویدن ممکن است مناسب نباشد.
نکات مهم:
- انتخاب ماده: دندانپزشک با توجه به محل پوسیدگی ( دندان های جلویی یا عقبی )، بودجه شما، نگرانی‌های زیبایی و سلامت دهانتان ماده مناسب را پیشنهاد میدهد.
- ایمنی: همه این مواد توسط سازمان های معتبر ( مثل FDA یا انجمن دندانپزشکی ) تأیید شده هستند و در صورت استفاده صحیح ایمن هستند.
- مراقبت: پس از پر کردن، رعایت بهداشت دهان ( مسواک، نخ دندان ) و اجتناب از مواد غذایی خیلی سخت یا چسبناک به طول عمر پر کردگی کمک میکند.
روش های جایگزینی برای پر کردن دندان
بله، بسته به شرایط دندان، میزان پوسیدگی، محل آن و نیازهای بیمار، روش های جایگزینی برای پر کردن دندان وجود دارد. این روش ها ممکن است به جای پر کردن مستقیم ( که در آن مواد به طور مستقیم در حفره دندان قرار میگیرند) یا در مواردی که پوسیدگی شدید تر است، استفاده شوند. در ادامه چند روش جایگزین رایج را توضیح میدهم:
- اینله و آنله ( Inlays and Onlays ) :
- چیست؟: ترمیم های غیر مستقیم از جنس سرامیک، طلا یا کامپوزیت که در لابراتوار ساخته شده و سپس روی دندان چسبانده میشوند.
- تفاوت با پر کردن:
- اینله: برای ترمیم بخش مرکزی تاج دندان ( بین برآمدگی های دندانی ) استفاده میشود.
- آنله: بخش بزرگ تری از دندان، از جمله برآمدگی ها ( کاسپ ها ) را پوشش میدهد.
- مزایا:
- دوام و استحکام بالاتر نسبت به پر کردن مستقیم.
- مناسب برای پوسیدگی های بزرگ تر که هنوز نیازی به روکش کامل ندارند.
- ظاهر زیبا ( به‌ویژه با سرامیک ).
- معایب:
- گران تر از پر کردن معمولی.
- نیاز به دو جلسه ( قالب گیری و نصب ).
- روکش دندان ( Dental Crown ) :
- چیست؟: کلاهک یا پوششی از جنس سرامیک، فلز، یا ترکیبی ( مثل پرسلن متصل به فلز ) که کل تاج دندان را میپوشاند.
- کاربرد: وقتی پوسیدگی یا آسیب خیلی شدید باشد و ساختار دندان برای پر کردن کافی نباشد.
- مزایا:
- محافظت کامل از دندان ضعیف شده.
- دوام بالا ( 10-15 سال یا بیشتر ).
- ظاهر طبیعی با مواد سرامیکی.
- معایب:
- نیاز به تراش بیشتر دندان.
- هزینه بالاتر.
- معمولاً نیاز به چند جلسه.
- فیشور سیلانت ( Fissure Sealant ) :
- چیست؟: لایه نازکی از رزین یا مواد محافظ که روی شیارهای دندان ( به ویژه دندان های آسیاب ) اعمال میشود.
- کاربرد: بیشتر برای پیشگیری از پوسیدگی در دندان های سالم یا با پوسیدگی بسیار اولیه استفاده میشود.
- مزایا:
- غیرتهاجمی و بدون نیاز به تراش دندان.
- سریع و بدون درد.
- مناسب برای کودکان و دندان های عقبی.
- معایب:
- فقط برای پوسیدگی های سطحی یا پیشگیری مناسب است.
- دوام کمتر ( معمولاً 5-10 سال ).
- درمان با فلوراید ( Fluoride Therapy ) :
- چیست؟: استفاده از ژل، فوم یا varnish فلوراید برای تقویت مینای دندان.
- کاربرد: در موارد پوسیدگی بسیار اولیه ( قبل از ایجاد حفره ) برای بازسازی مینا.
- مزایا:
- غیرتهاجمی و بدون نیاز به تراش یا پر کردن.
- ارزان و سریع.
- معایب:
- فقط برای مراحل اولیه پوسیدگی مؤثر است.
- نمیتواند حفره های عمیق را ترمیم کند.
- روش‌های بازسازی طبیعی (Remineralization):
- چیست؟: استفاده از محصولات حاوی کلسیم، فسفات و فلوراید ( مثل خمیردندان های خاص یا دهان شویه ) برای بازسازی مینای دندان.
- کاربرد: برای پوسیدگی های بسیار کوچک و سطحی.
- مزایا:
- بدون درد و غیرتهاجمی.
- قابل انجام در خانه با هدایت دندانپزشک.
- معایب:
- کند است و فقط برای موارد خفیف کار میکند.
- نیاز به رعایت دقیق بهداشت دهان.
- کشیدن دندان و جایگزینی:
- چیست؟: اگر دندان بیش از حد آسیب دیده باشد، ممکن است کشیده شود و با ایمپلنت، بریج یا دندان مصنوعی جایگزین شود.
- کاربرد: در مواردی که پوسیدگی یا آسیب به ریشه رسیده و ترمیم ممکن نیست.
- مزایا:
- راه‌حل دائمی برای دندان غیرقابل نجات.
- ایمپلنت ها ظاهر و عملکرد طبیعی دارند.
- معایب:
- هزینه بسیار بالا ( به ویژه ایمپلنت ).
- نیاز به جراحی و زمان بهبودی.
نکات مهم:
- انتخاب روش: جایگزین مناسب به شدت پوسیدگی، محل دندان ( جلویی یا عقبی )، بودجه، اولویت زیبایی و سلامت کلی دهان بستگی دارد. دندانپزشک با معاینه و عکس رادیوگرافی ( X- ray) بهترین گزینه را پیشنهاد میدهد.
- پیشگیری: مسواک زدن دو بار در روز، استفاده از نخ دندان و کاهش مصرف قند میتواند نیاز به پر کردن یا روش های جایگزین را کاهش دهد.
- مشاوره: حتماً با دندانپزشک مشورت کنید، زیرا برخی روش ها ( مثل روکش یا ایمپلنت ) برای موارد شدید تر مناسب اند و پر کردن برای پوسیدگی های متوسط کافی است.