عصب کشی دندان برای چه زمانی است و چقدر زمان می برد و درد دارد یا
عصب کشی دندان برای چه زمانی است؟
عصب کشی ( Root Canal Therapy ) یک روش دندانپزشکی است که برای نجات دندان آسیب دیده یا عفونی انجام میشود. موارد نیاز به عصب کشی عبارتند از:
- پوسیدگی شدید : وقتی پوسیدگی از مینا و عاج عبور کرده و به پالپ ( عصب و رگ های خونی داخل دندان ) رسیده باشد.
- عفونت یا آبسه : اگر باکتری ها به عصب نفوذ کنند و باعث التهاب شدید یا تجمع چرک در ریشه شوند.
- آسیب فیزیکی : شکستگی یا ترک خوردگی دندان بر اثر ضربه که عصب را درگیر کند.
- درد مداوم : درد شدید، ضربان دار یا حساسیت به گرما، سرما یا فشار هنگام جویدن.
- تغییر رنگ دندان : تیره شدن دندان ( مثلاً خاکستری یا قهوه ای ) به دلیل مرگ عصب.
- تورم یا حساسیت لثه : التهاب یا جوش کوچک ( فیستول ) روی لثه نزدیک دندان.
- تکرار مشکلات : اگر پر کردگی قدیمی نشت کند یا پوسیدگی زیر آن پیشرفت کند.
دندانپزشک معمولاً با معاینه، تست حساسیت ( به سرما یا گرما ) و عکس رادیوگرافی ( X-ray ) نیاز به عصب کشی را تأیید میکند. هدف این درمان برداشتن عصب عفونی یا مرده، تمیز کردن کانال های ریشه و پر کردن آن ها برای جلوگیری از عفونت مجدد است.
عصب کشی چقدر زمان میبرد ؟
مدت زمان عصب کشی به عوامل زیر بستگی دارد:
- نوع دندان:
- دندان های جلویی ( ثنایا و نیش ) : معمولاً 1 کانال ریشه دارند و سریع ترند.
- دندان‌های آسیاب ( مولر ) : 3 یا 4 کانال دارند و زمان بیشتری میبرند.
- شدت عفونت : اگر عفونت شدید باشد، ممکن است نیاز به جلسات بیشتری باشد.
- پیچیدگی : شکل ریشه ها ( مثلاً خمیده یا باریک ) میتواند فرآیند را طولانی کند.
زمان تقریبی:
- یک جلسه : معمولاً 30 تا 90 دقیقه طول میکشد.
- دندان های ساده ( جلویی ) : 30-60 دقیقه.
- دندان های پیچیده ( آسیاب ) : 60-90 دقیقه.
- چند جلسه : اگر عفونت شدید باشد یا نیاز به تخلیه آبسه و قرار دادن داروی موقت داخل کانال باشد، 2 یا 3 جلسه ( هر جلسه 30-60 دقیقه ) لازم است.
- مراحل پس از عصب کشی : پس از تمیز کردن و پر کردن کانال ها، ممکن است نیاز به روکش ( Crown) باشد که یک جلسه جداگانه ( معمولاً 1-2 هفته بعد ) میطلبد.
کل فرآیند در یک روز قابل انجام است، مگر اینکه عفونت شدید یا شرایط خاص ( مثلاً تورم زیاد ) وجود داشته باشد.
آیا عصب کشی درد دارد؟
حین درمان:
- بی حسی : دندانپزشک از بی حسی موضعی ( مثل لیدوکائین ) استفاده میکند، بنابراین در طول عصب کشی معمولاً دردی احساس نمیکنید.
- احساس : ممکن است فشار یا صدا های ابزار ( مثل سوراخ کردن یا فایل کردن کانال ) را حس کنید، اما این دردناک نیست.
- موارد خاص : اگر عفونت خیلی شدید باشد و بی حسی کاملاً اثر نکند، کمی ناراحتی ممکن است رخ دهد، اما دندانپزشک میتواند بی حسی را تنظیم کند.
پس از درمان:
- درد خفیف تا متوسط : پس از برطرف شدن بی حسی، ممکن است تا چند روز ( معمولاً 2-7 روز ) احساس حساسیت یا درد خفیف هنگام جویدن یا لمس دندان داشته باشید. این به دلیل التهاب بافت های اطراف ریشه است.
- مدیریت درد :
- مسکن های بدون نسخه مثل ایبوپروفن یا استامینوفن معمولاً کافی است.
- در موارد عفونت شدید، دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک یا مسکن قوی تر تجویز کند.
- درد غیر عادی : اگر درد شدید، ضربان دار یا تورم بعد از چند روز ادامه یابد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید، چون ممکن است عفونت باقیمانده یا مشکلی در درمان وجود داشته باشد.
نکته : عصب کشی مدرن با ابزارهای پیشرفته ( مثل فایل های چرخشی و بی حسی مؤثر ) بسیار راحت تر از گذشته است. بسیاری از بیماران می گویند درد آن کمتر از پر کردن ساده دندان است!
نکات اضافی:
- مراقبت بعد از عصب کشی :
- تا 48 ساعت از جویدن غذاهای سفت یا چسبناک با دندان درمان شده خودداری کنید.
- مسواک و نخ دندان را ادامه دهید، اما با ملایمت.
- اگر روکش توصیه شده، حتماً آن را انجام دهید، چون دندان عصب کشی شده شکننده تر میشود.
- موفقیت : عصب کشی در بیش از 90-95% موارد موفق است و دندان را برای سال ها ( حتی مادام العمر ) حفظ میکند.
- جایگزین: اگر عصب کشی ممکن نباشد، کشیدن دندان و استفاده از ایمپلنت یا بریج گزینه بعدی است.
راهی دیگه به جز عصب کشی برای نجات دندان آسیب دیده یا عفونی وجود دارد ؟
در برخی موارد، بسته به شدت آسیب یا عفونت دندان، روش های جایگزینی برای عصب کشی وجود دارد که ممکن است به نجات دندان کمک کند. با این حال، انتخاب روش به عواملی مثل میزان پوسیدگی، وضعیت عصب، وجود عفونت، سلامت کلی دهان و نظر دندانپزشک بستگی دارد. در ادامه، گزینه های جایگزین را توضیح می‌دهم:
1. درمان با فلوراید ( Fluoride Therapy )
- درمان با فلوراید چیست : استفاده از ژل، فوم یا varnish فلوراید با غلظت بالا برای تقویت مینای دندان و بازسازی آن.
- درمان با فلوراید مناسب برای چه افرادی می باشد : پوسیدگی های بسیار اولیه که هنوز به عصب ( پالپ ) نرسیده اند و حفره عمیق ایجاد نشده است.
- مزایا :
- غیرت هاجمی و بدون نیاز به تراش یا بی حسی.
- ارزان و سریع.
- معایب :
- فقط برای مراحل اولیه پوسیدگی مؤثر است.
- اگر عفونت یا آسیب به عصب رسیده باشد، کارساز نیست.
- زمان : یک جلسه کوتاه ( 15-30 دقیقه ) در مطب، گاهی همراه با محصولات خانگی ( مثل خمیردندان فلوراید ).
2. بازسازی طبیعی ( Remineralization )
- بازسازی طبیعی چیست : استفاده از مواد حاوی کلسیم، فسفات و فلوراید ( مثل خمیردندان های مخصوص یا دهان شویه ) برای بازسازی مینای دندان.
- بازسازی طبیعی مناسب برای چه افرادی می باشد : لکه های سفید یا پوسیدگی های سطحی که هنوز به عاج یا عصب نرسیده اند.
- مزایا :
- بدون درد و قابل انجام در خانه.
- پیشگیری از پیشرفت پوسیدگی.
- معایب :
- کند است و برای آسیب یا عفونت پیشرفته بی فایده است.
- نیاز به رعایت دقیق بهداشت دهان ( مسواک، نخ دندان، کاهش قند ).
- زمان: چند هفته تا ماه ها، بسته به شدت آسیب.
3. پالپ کپینگ ( Pulp Capping )
- پالپ کپینگ چیست : قرار دادن ماده زیست سازگار ( مثل کلسیم هیدروکسید یا MTA ) روی بخش کوچکی از عصب که در معرض دید قرار گرفته، برای تشویق به ترمیم و جلوگیری از مرگ کامل عصب.
- انواع:
- مستقیم : وقتی عصب به طور محدود در معرض باشد ( مثلاً بر اثر پوسیدگی یا ضربه کوچک ).
- غیرمستقیم : وقتی پوسیدگی نزدیک عصب است، اما هنوز به آن نرسیده؛ ماده روی عاج باقیمانده قرار میگیرد.
- پالپ کپینگ مناسب برای چه افرادی می باشد : مواردی که پوسیدگی یا آسیب عمیق است، اما عصب هنوز زنده و قابل نجات است ( بدون عفونت شدید ).
- مزایا:
- عصب را حفظ میکند و از عصب کشی کامل جلوگیری میشود.
- کمتر تهاجمی است.
- معایب:
- موفقیت تضمین شده نیست ( حدود 70-90% بسته به شرایط ).
- اگر عفونت وجود داشته باشد یا عصب بیش از حد آسیب دیده باشد، شکست میخورد و عصب کشی لازم میشود.
- زمان: معمولاً یک جلسه (30 -60 دقیقه ).
4. درمان با آنتی‌بیوتیک یا تخلیه موقت
- درمان با آنتی بیوتیک ( تخلیه موقت ) چیست : در موارد عفونت خفیف، دندانپزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند یا آبسه را تخلیه کند تا التهاب کاهش یابد.
- درمان با آنتی بیوتیک ( تخلیه موقت ) مناسب برای چه افرادی می باشد : عفونت های اولیه که هنوز عصب را کاملاً از بین نبرده اند یا برای تسکین موقت قبل از تصمیم گیری.
- مزایا :
- ممکن است التهاب و درد را کاهش دهد.
- زمان میدهد تا بدن با عفونت مبارزه کند.
- معایب :
- به تنهایی دندان را نجات نمیدهد و معمولاً موقتی است.
- اگر پوسیدگی یا آسیب عصب جدی باشد، عصب کشی یا کشیدن دندان لازم میشود.
- زمان : چند روز برای آنتی بیوتیک، به علاوه یک جلسه کوتاه برای تخلیه.
5. لیزر درمانی ( Laser Dentistry )
- لیزر درمانی چیست : استفاده از لیزر برای برداشتن پوسیدگی، ضدعفونی کردن ناحیه و گاهی تحریک ترمیم عصب.
- لیزر درمانی چیست مناسب برای چه افرادی می باشد : پوسیدگی های متوسط یا عفونت های محدود که هنوز عصب را کاملاً نابود نکرده اند.
- مزایا :
- دقیق، کم درد و گاهی بدون نیاز به بی حسی.
- عفونت را بهتر کنترل میکند.
- معایب :
- دسترسی به تجهیزات لیزر محدود است.
- برای عفونت های شدید یا آسیب عمیق عصب کافی نیست.
- هزینه بالاتر.
- زمان : معمولاً یک جلسه ( 30-60 دقیقه ).
نکات مهم :
- محدودیت ها : اگر پوسیدگی یا عفونت به عصب نفوذ کرده و عصب مرده یا به شدت ملتهب باشد، عصب کشی اغلب تنها راه نجات دندان است. در موارد شدید تر، کشیدن دندان و جایگزینی با ایمپلنت یا بریج تنها گزینه میشود.
- تشخیص : دندانپزشک با معاینه، عکس رادیوگرافی ( X-ray ) و تست حساسیت ( به گرما، سرما یا فشار ) تعیین میکند که آیا این روش ها جواب میدهند یا عصب کشی لازم است.
- پیشگیری : مسواک زدن دو بار در روز، نخ دندان و چکاپ منظم ( هر 6 ماه ) میتواند از نیاز به درمان های پیشرفته جلوگیری کند.
- ریسک: برخی روش ها ( مثل پالپ کپینگ ) ممکن است شکست بخورند و در نهایت به عصب کشی یا کشیدن دندان منجر شوند.
توصیه :
هیچ جایگزینی به طور قطعی بهتر از عصب کشی نیست اگر عصب به شدت آسیب دیده یا عفونی باشد. برای انتخاب بهترین روش، باید دندانپزشک دندان را معاینه کند. اگر علائمی مثل درد شدید، حساسیت به گرما / سرما، تورم لثه یا تغییر رنگ دندان دارید، یا اگر میخواهید بدانید شدت آسیب دندان تان چقدر است، لطفاً جزئیات بیشتری بگویید یا حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید تا وضعیت دقیق بررسی شود!