خدمات دندان پزشکی

پوسیدگی دندان یکی از شایع ‌ترین مشکلات دهان و دندان در سراسر جهان است که میلیون‌ ها نفر را درگیر می ‌کند. این مشکل زمانی رخ می ‌دهد که باکتری ‌های موجود در پلاک دندانی، قندهای موجود در غذا را به اسید تبدیل می ‌کنند و این اسید مینای دندان را تخریب می ‌کند. خوشبختانه، استفاده از خمیردندان مناسب می‌ تواند نقش کلیدی در پیشگیری از پوسیدگی داشته باشد. اما با وجود تنوع گسترده خمیردندان ‌ها در بازار، چگونه می ‌توان بهترین گزینه را برای جلوگیری از پوسیدگی انتخاب کرد؟ در این مقاله، به بررسی ویژگی ‌های یک خمیردندان ایده ‌آل، مواد تشکیل ‌دهنده مؤثر، توصیه‌ های دندانپزشکان و نکات مهم برای انتخاب بهترین خمیردندان می ‌پردازیم.

پوسیدگی دندان چیست و چرا اتفاق می‌ افتد ؟ 

پوسیدگی دندان فرآیندی است که در آن مینای دندان، یعنی لایه سخت و محافظ خارجی دندان، به دلیل فعالیت باکتری‌ ها و اسیدهای تولید شده توسط آن ‌ها ضعیف و تخریب می‌ شود. پلاک دندانی، لایه ‌ای چسبناک از باکتری ‌ها، بزاق و ذرات غذا، روی دندان ‌ها تشکیل می ‌شود. وقتی غذاها و نوشیدنی ‌های قندی یا نشاسته ‌ای مصرف می ‌کنید، باکتری ‌ها این مواد را تجزیه کرده و اسید تولید می ‌کنند. این اسید به مرور زمان مینا را حل می‌ کند و حفره‌ هایی در دندان ایجاد می‌ کند. بدون پیشگیری یا درمان، پوسیدگی می ‌تواند به لایه ‌های عمیق ‌تر دندان ( عاج و پالپ ) برسد و نیاز به پر کردن، عصب‌ کشی یا حتی کشیدن دندان را به دنبال داشته باشد.

عوامل موثر در پوسیدگی شامل بهداشت ضعیف دهان، مصرف مکرر قند، خشکی دهان ( کاهش بزاق محافظ ) و کمبود فلوراید است. خمیردندان مناسب می‌ تواند با این عوامل مقابله کند و از دندان ‌ها محافظت نماید.

ویژگی ‌های بهترین خمیر دندان برای جلوگیری از پوسیدگی

برای انتخاب بهترین خمیردندان، باید به ویژگی ‌ها و مواد تشکیل ‌دهنده آن توجه کنید. یک خمیردندان خوب برای پیشگیری از پوسیدگی باید دارای خصوصیات زیر باشد:

1. حاوی فلوراید

فلوراید مهم ‌ترین ماده برای جلوگیری از پوسیدگی است. این ماده معدنی مینای دندان را تقویت می‌ کند و به فرآیند رمینرالیزاسیون ( بازسازی مواد معدنی از دست‌ رفته مینا ) کمک می‌ کند. فلوراید همچنین فعالیت باکتری‌ های تولیدکننده اسید را کاهش می ‌دهد.

• غلظت مناسب:
  • برای بزرگسالان: 1000 تا 1500 ppm ( قسمت در میلیون ) فلوراید.
  • برای کودکان زیر 3 سال: مقدار کمی ( به اندازه دانه برنج ) خمیردندان با 500 ppm فلوراید.
  • برای کودکان 3 تا 6 سال: مقدار نخودفرنگی خمیردندان با 1000-1500 ppm فلوراید.
• انواع فلوراید رایج: سدیم فلوراید، سدیم مونوفلوروفسفات و استنوس فلوراید.

2. مواد ضدباکتری

برخی خمیردندان ‌ها حاوی موادی مانند تری ‌کلوسان یا زینک سیترات هستند که باکتری ‌های پلاک را کاهش می ‌دهند و از تولید اسید جلوگیری می ‌کنند. این مواد به ویژه برای کسانی که مستعد تجمع پلاک هستند مفید است.

3. مواد ساینده کنترل ‌شده

مواد ساینده مانند سیلیکا یا بی‌ کربنات سدیم به پاک کردن پلاک و لکه‌ ها کمک می ‌کنند. اما سطح سایندگی ( RDA یا Relative Dentin Abrasivity) باید متعادل باشد ( معمولاً بین 70 تا 100 ) تا به مینای دندان آسیب نرساند.

4. بدون شکر

خمیردندان نباید حاوی قند باشد، زیرا قند می ‌تواند غذای باکتری ‌ها شود و پوسیدگی را تشدید کند. اکثر خمیردندان ‌های معتبر به جای قند از شیرین‌ کننده‌ های مصنوعی مانند ساخارین یا زایلیتول استفاده می ‌کنند. زایلیتول حتی می‌تواند باکتری ‌های مضر را کاهش دهد.

5. تأییدیه‌ های معتبر

به دنبال خمیردندان ‌هایی باشید که مورد تأیید سازمان‌های معتبر مانند انجمن دندانپزشکی آمریکا ( ADA) یا سازمان ‌های مشابه در کشورتان باشند. این تأییدیه نشان ‌دهنده ایمنی و اثربخشی محصول است.

انواع خمیردندان ‌های ضدپوسیدگی

خمیردندان ‌ها در انواع مختلفی عرضه می ‌شوند که برخی برای پیشگیری از پوسیدگی مناسب‌ ترند:

• خمیردندان ‌های فلوراید دار استاندارد: برای استفاده عمومی، با 1000-1500 ppm فلوراید، مناسب بزرگسالان و کودکان بالای 6 سال.
• خمیردندان‌ های کودکان: با فلوراید کمتر (500-1000 ppm) و طعم ‌های جذاب برای تشویق بچه‌ ها به مسواک زدن.
• خمیردندان‌ های با فلوراید بالا: حاوی 2800-5000 ppm فلوراید، که با تجویز دندانپزشک برای افراد با خطر بالای پوسیدگی ( مثل کسانی با خشکی دهان یا سابقه پوسیدگی مکرر ) استفاده می‌ شود.
• خمیردندان ‌های چندکاره: علاوه بر فلوراید، ممکن است برای سفید کردن، کاهش حساسیت یا محافظت از لثه نیز طراحی شده باشند.

برندهای محبوب و مؤثر

برخی برندهای شناخته ‌شده خمیردندان که به دلیل داشتن فلوراید و فرمولاسیون مؤثر برای جلوگیری از پوسیدگی توصیه می ‌شوند عبارتند از:

•  Colgate Total: حاوی سدیم فلوراید (1100-1450 ppm) و مواد ضدباکتری برای محافظت جامع.
• Crest Pro-Health: با استنوس فلوراید (1100 ppm)، برای پیشگیری از پوسیدگی و تقویت مینا.
• Sensodyne Pronamel: حاوی فلوراید (1450 ppm) و مناسب برای محافظت از مینا و کاهش حساسیت.
• Oral-B Pro-Expert: با فلوراید و ترکیبات ضدباکتری برای محافظت طولانی‌ مدت.
• Elmex Caries Protection: متمرکز بر پیشگیری از پوسیدگی با فلوراید مؤثر.

توجه: انتخاب برند به نیازهای فردی، توصیه دندانپزشک و در دسترس بودن در منطقه شما بستگی دارد. همیشه برچسب محصول را بخوانید و مطمئن شوید که حاوی فلوراید است.

عوامل تأثیرگذار در انتخاب خمیردندان

انتخاب بهترین خمیردندان به شرایط فردی شما بستگی دارد:

• سن: کودکان به خمیردندان با فلوراید کمتر نیاز دارند، در حالی که بزرگسالان می‌ توانند از غلظت بالاتر استفاده کنند.
• خطر پوسیدگی: اگر سابقه پوسیدگی مکرر، خشکی دهان ( ناشی از داروها یا بیماری ) یا بریس دارید، ممکن است به خمیردندان با فلوراید بالا نیاز داشته باشید.
• حساسیت دندانی: اگر دندان‌ های حساسی دارید، خمیردندانی را انتخاب کنید که هم فلوراید داشته باشد و هم حساسیت را کاهش دهد.
• رژیم غذایی: مصرف زیاد قند و نوشیدنی‌ های اسیدی ( مثل نوشابه ) نیاز به خمیردندان قوی‌ تر را افزایش می ‌دهد.
• وضعیت لثه: اگر بیماری لثه دارید، خمیردندانی با خواص ضد باکتری یا محافظ لثه مفید است.

نکات مهم در استفاده از خمیردندان

برای حداکثر اثربخشی خمیردندان در پیشگیری از پوسیدگی، این نکات را رعایت کنید:

• مسواک زدن صحیح: دو بار در روز ( صبح و شب ) به مدت دو دقیقه مسواک بزنید. از مسواک نرم با برس متوسط استفاده کنید.
• مقدار مناسب: برای بزرگسالان، مقدار خمیردندان به اندازه یک نخودفرنگی کافی است. برای کودکان زیر 3 سال، به اندازه دانه برنج.
• نخ دندان: مسواک به تنهایی پلاک بین دندان ‌ها را پاک نمی‌ کند. روزانه از نخ دندان استفاده کنید.
• شستشو محدود: پس از مسواک زدن، دهان را بیش از حد شستشو ندهید تا فلوراید روی دندان‌ ها بماند. فقط تف کنید و کمی آب بچرخانید.
• مراجعه به دندانپزشک: هر 6 ماه برای معاینه و جرم ‌گیری به دندانپزشک مراجعه کنید.

آیا خمیردندان به تنهایی کافی است؟

خمیردندان بخش مهمی از پیشگیری است، اما به تنهایی کافی نیست. برای جلوگیری از پوسیدگی:

• رژیم غذایی سالم: مصرف قند، نوشابه و غذاهای اسیدی را کاهش دهید.
• بهداشت دهان: علاوه بر مسواک، از نخ دندان و دهان شویه فلورایددار استفاده کنید.
• فلوراید تراپی: در صورت خطر بالای پوسیدگی، دندانپزشک ممکن است لاک یا ژل فلوراید در مطب توصیه کند.
• معاینه منظم: دندانپزشک می‌تواند مشکلات اولیه را تشخیص دهد و خمیردندان مناسب تجویز کند.

عوارض احتمالی و احتیاط‌ ها

خمیردندان‌ های فلورایددار معمولاً ایمن هستند، اما نکاتی را باید رعایت کرد:

• فلوئوروزیس: مصرف بیش از حد فلوراید در کودکان ( مثل بلعیدن خمیردندان ) می‌ تواند لکه ‌های سفید یا قهوه ‌ای روی دندان ایجاد کند. کودکان را نظارت کنید و مقدار کمی خمیردندان استفاده کنید.
• حساسیت: برخی افراد به مواد خاص ( مثل ساینده‌ ها یا طعم ‌دهنده ‌ها ) حساسیت دارند. در صورت تحریک، با دندانپزشک مشورت کنید.
• تجویز دندانپزشک: برای خمیردندان‌ های با فلوراید بالا (بیش از 1500 ppm)، حتماً با متخصص مشورت کنید.

توصیه ‌های دندانپزشکان

دندانپزشکان معمولاً توصیه می ‌کنند:

• خمیردندانی با 1000-1500 ppm فلوراید برای بزرگسالان و کودکان بالای 6 سال انتخاب کنید.
• از محصولاتی با تأییدیه ADA یا سازمان‌ های معتبر استفاده کنید.
• اگر خطر پوسیدگی بالاست ( مثلاً به دلیل خشکی دهان، بریس یا بیماری لثه )، خمیردندان تجویزی با فلوراید بالاتر را امتحان کنید.
• نیازهای فردی خود را با دندانپزشک بررسی کنید، زیرا ممکن است به خمیردندانی با ویژگی‌ های اضافی ( مثل ضدحساسیت یا محافظ لثه ) نیاز داشته باشید.

نتیجه‌ گیری

انتخاب بهترین خمیردندان برای جلوگیری از پوسیدگی به عوامل مختلفی مانند سن، وضعیت دندان‌ ها، رژیم غذایی و نیازهای فردی بستگی دارد. یک خمیردندان ایده ‌آل باید حاوی فلوراید (1000-1500 ppm برای بزرگسالان)، مواد ضدباکتری و ساینده ‌های متعادل باشد و مورد تأیید سازمان‌ های معتبر قرار گیرد. برندهایی مانند Colgate، Crest، Sensodyne و Oral-B گزینه ‌های مؤثری ارائه می‌ دهند، اما انتخاب نهایی باید با مشورت دندانپزشک انجام شود. به یاد داشته باشید که خمیردندان به تنهایی کافی نیست؛ مسواک زدن صحیح، استفاده از نخ دندان، رژیم غذایی سالم و معاینه منظم دندانپزشکی مکمل آن هستند. با انتخاب خمیردندان مناسب و رعایت بهداشت دهان، می ‌توانید از پوسیدگی جلوگیری کرده و لبخندی سالم و زیبا داشته باشید!